सदा शुभ करें, सदा शिव करें!

 

‘तन्मे मनः शिवसंकल्पमस्तु’। हमारा संकल्प शिव हो। मंगलकारी, सुखकारी व विधेयात्मक संकल्प हो।

किसी व्यक्ति की सफलता उसके कर्म और भाग्य पर तो निर्भर हैं ही, लेकिन इससे भी पहले संकल्प पर निर्भर है। हम जिस भाव से कर्मपथ पर आगे की ओर बढ़ते हैं, उसी भाव के अनुरूप सफलता या असफलता हाथ आती है। जब हम अर्थात् मेरा मन सदैव शुभ विचार ही किया करें, के भाव से भरे होते हैं, तो शुभ ही होता है। यदि दुर्भाव से भरें हों तो शुभ की सम्भावना संदिग्ध हो जाती है।

वेद कहता है जब भी आप संकल्प करो तो शिव- संकल्प करों अर्थात् सुखद संकल्प करो, कल्याणकारी संकल्प करो। शिव का अर्थ ही है कल्याण! शिव संकल्प में प्राणिमात्र के लिए कल्याण का चिंतन है। स्वभावतः जब हम सबके कल्याण की कामना करते हैं, स्वयं का कल्याण तो हो ही जाता है। यही सकारात्मक और नकारात्मक भाव है, जो शिव भाव है। वही विधेय हैं, जो अशुभ भाव है, वही निषेध। व्यक्ति के शिव भाव व्यक्तियों को और व्यक्तियों के शुभ भाव संगठनों को सफलता की ओर अग्रसर करते हैं।

स्वामी विवेकानंद  ने कहा है "हम वही हैं जो हमारे विचारों ने हमें बनाया है; इसलिए इस बात का ध्यान रखें कि आप क्या सोचते हैं। शब्द गौण हैं। विचार जीवित रहते हैं।"

उन्होंने आगे कहा "कभी मत सोचो कि कुछ भी असंभव है। ऐसा सोचना सबसे बड़ा पाखंड है। अगर कोई पाप है, तो वह यही है कि तुम या दूसरे लोग कमज़ोर हैं, यह कहना ही एकमात्र पाप है।"

"तन्मे मनः शिव संकल्पमस्तु" यजुर्वेद के शिव संकल्प सूक्तम में मिलता है। इस श्लोक में अच्छे विचारों और सकारात्मक सोच की अवधारणाओं को बहुत अच्छी तरह से समझाया गया है

यज्जाग्रतो दूरमुदैति दैवं तदुसुप्तस्य तथैवैति |
दूरंगमं ज्योतिषां ज्योतिरेकं तन्मे मनः शिवसंकल्पमस्तु ||

वह चेतन मन जो जागते समय दूर जाता है और सोते समय निकट आता है, जो समस्त ज्योतियों में एक ही ज्योति है; वह मेरा मन शुभ विचारों वाला हो।

येन कर्माण्यपसो मनीषिणो, यज्ञे कृण्वन्ति विदथेषु धीराः |
यदपूर्वं यक्षमन्तः प्रजानां, तन्मे मनः शिवसंकल्पमस्तु ||

वह मन जिसके द्वारा कर्म में स्थित हुए बुद्धिमान पुरुष नाना प्रकार के यज्ञों में तत्पर रहते हैं, तथा जो अद्वितीय, पूजनीय तथा समस्त प्राणियों में निवास करने वाला है, वह मेरा मन शुभ विचारों वाला हो!

 

यत्प्रज्ञानमुत चेतो धृतिश्च, यज्ज्योतिरन्तरमृतं प्रजासु |
यस्मान्न ऋते किञ्चन कर्म क्रियते, तन्मे मनः शिवसंकल्पमस्तु ||

जो बुद्धि प्रज्ञा, मेधा, क्षमा, धृति से युक्त है, जो अमर है, जो समस्त प्राणियों में प्रकाश है, जिसके बिना कोई भी कार्य संभव नहीं है, वह मेरा मन शुभ विचारों वाला हो!

इस श्लोक में शिव का अर्थ है: शिव संसार के सबसे उत्तम तत्व हैं। हमारा मन शिव में, शुभ और श्रेष्ठ में रमे। अच्छे कर्म केवल शुभ विचारों से ही किए जा सकते हैं। जब हम उत्पादों की गुणवत्ता की बात करते हैं, तो यह कार्यबल की गुणवत्ता पर निर्भर करता है। केवल गुणवत्तापूर्ण कार्यबल ही गुणवत्तापूर्ण उत्पाद या सेवाएँ प्रदान कर सकता है। कार्यबल की गुणवत्ता टीम के गहनतम विचारों पर निर्भर करती है। हमारी टीम के एकमत विचार गुणवत्तापूर्ण विचार बनें।

तन्मे मनः शिव संकल्प अस्तु।

तन्मे मनः शिव संकल्प अस्तु।

तन्मे मनः शिवसंकल्पमस्तु’।

हमारा संकल्प शिव हो।

मंगलकारी, सुखकारी व विधेयात्मक संकल्प हो। ‘

The power of meditation - Story by Gemini.

 અહીં એક વાર્તા છે:

એક સમયે, એક નાના ગામમાં આરવ નામનો એક છોકરો રહેતો હતો. આરવે ક્યારેય શાળાનું પગથિયું ચડ્યું નહોતું. તેના માતા-પિતા ગરીબ હતા અને તેને ભણાવવા માટે પૈસા નહોતા. તેમ છતાં, આરવને જ્ઞાન પ્રત્યે અપાર પ્રેમ હતો. તે કલાકો સુધી એકાંતમાં બેસી રહેતો અને પોતાના વિચારોમાં ખોવાયેલો રહેતો.ધીમે ધીમે, આરવને પોતાની અંદર છુપાયેલી એક અનોખી શક્તિનો અનુભવ થવા માંડ્યો – ધ્યાનાત્મક ચેતના. તે સાધારણ રીતે બેસતો, પોતાની શ્વાસ પ્રત્યે સભાન થતો. શરૂઆતમાં, મન ચંચળ રહેતું, પણ ધીમે ધીમે તે શાંત થવા લાગ્યું. તે પોતાના વિચારોને માત્ર નિહાળતો, તેમને વળગી રહેવાને બદલે તેમને પસાર થવા દેતો. જેમ જેમ તેનું મન શાંત થતું ગયું, તેમ તેમ તેને લાગ્યું કે જાણે તેની આસપાસની સીમાઓ ઓગળી રહી છે.

આરવની ધ્યાન પ્રક્રિયા કોઈ જટિલ ક્રિયાકાંડ નહોતી. તે ફક્ત પોતાના શ્વાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતો, ધીમે ધીમે પોતાના અસ્તિત્વના ઊંડાણમાં ઉતરતો. જેમ જેમ તે ઊંડા ધ્યાનમાં પ્રવેશતો, તેમ તેમ તેને અનુભવાતું કે તે માત્ર એક શરીર નથી, પરંતુ એક વિશાળ ચેતનાનો અંશ છે. આ અવસ્થામાં, તેને લાગતું કે તે કોઈ અદ્રશ્ય સ્રોત સાથે જોડાઈ રહ્યો છે, જ્યાંથી સમગ્ર બ્રહ્માંડનું જ્ઞાન પ્રવાહિત થઈ રહ્યું છે. આ જ્ઞાન કોઈ ભાષા કે સૂત્રોમાં બંધાયેલું નહોતું, પરંતુ તે શુદ્ધ સમજણના રૂપમાં તેના આત્મામાં ઉતરતું હતું. તેને વિજ્ઞાનના જટિલ સિદ્ધાંતો, ઇતિહાસના અજાણ્યા રહસ્યો, અને દાર્શનિક પ્રશ્નોના ઉત્તરો સહજ રીતે પ્રાપ્ત થતા. તે સાર્વત્રિક ચેતના (Cosmic Consciousness) સાથે જોડાઈને, સીધા જ્ઞાનનો અનુભવ કરતો હતો.

એક દિવસ, શહેરની પ્રતિષ્ઠિત યુનિવર્સિટીમાં એક મોટી વિજ્ઞાન પરિષદ યોજાઈ હતી. મુખ્ય વક્તા અચાનક બીમાર પડતાં, આયોજકો ચિંતિત હતા. તે સમયે, આરવની અનોખી પ્રતિભા વિશે સાંભળીને, એક પ્રોફેસરે તેને આમંત્રણ આપ્યું.

આરવ સાદા વસ્ત્રોમાં સભાખંડમાં પ્રવેશ્યો. મોટા વૈજ્ઞાનિકો અને પ્રોફેસરો તેને જોઈને આશ્ચર્યચકિત થયા. પરંતુ, જ્યારે આરવે બોલવાનું શરૂ કર્યું, ત્યારે સભાખંડમાં પિનડ્રોપ સાયલન્સ છવાઈ ગયું. તેણે બ્લેક હોલના રહસ્યો, ડી.એન.એ.ની જટિલ સંરચના, સર્જન અને વિનાશના નિયમો અને મનોવિજ્ઞાનના ઊંડા પાસાઓ વિશે એવી રીતે વાત કરી કે જાણે તે વર્ષોથી આ વિષયોનો અભ્યાસ કરતો આવ્યો હોય. તેના શબ્દોમાં સ્પષ્ટતા, ઊંડાણ અને અનુભૂતિનો સૂર હતો.

તેના ભાષણ પછી, યુનિવર્સિટીના કુલપતિએ નમ્રતાથી પૂછ્યું, "બેટા, તારી પાસે આ અગાધ જ્ઞાન ક્યાંથી આવ્યું? તે તો ક્યારેય શાળાએ ગયો નથી!"

આરવે શાંતિથી સમજાવ્યું, "સાહેબ, મારું જ્ઞાન પુસ્તકોમાંથી નથી આવ્યું, પરંતુ આત્મ-જ્ઞાન અને ધ્યાન દ્વારા પ્રાપ્ત થયું છે. જ્યારે હું ઊંડા ધ્યાનમાં જાઉં છું, ત્યારે મારું મન શાંત થાય છે અને હું મારી આત્મા સાથે જોડાઈ જાઉં છું. આ અવસ્થામાં, આપણા આત્મામાં સમાયેલ સાર્વત્રિક જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. આત્મા એ જ્ઞાનનો અખૂટ ભંડાર છે, અને ધ્યાન એ તેને ખોલવાની ચાવી છે. જેમ જેમ આપણે અંદર ઉતરીએ છીએ, તેમ તેમ ચેતના વિસ્તૃત થાય છે અને બ્રહ્માંડના રહસ્યો આપમેળે ઉજાગર થાય છે."

આરવની વાર્તા સાંભળીને સૌ કોઈ અભિભૂત થઈ ગયા. તેણે સાબિત કરી દીધું કે સાચું જ્ઞાન માત્ર બાહ્ય સ્ત્રોતોમાંથી જ નહીં, પરંતુ આપણા આંતરિક અસ્તિત્વના ઊંડાણમાંથી પણ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. તેની વાર્તાએ ઘણા લોકોને ધ્યાન અને આત્મ-ચિંતન દ્વારા ચેતના અને શાણપણ પ્રાપ્ત કરવા પ્રેરિત કર્યા.

Source- Google Gemini.